صنعت مد و فشن در ۲۰ سال گذشته تغییرات زیادی را تجربه کرده است. در گذشته، هر چند وقت یک‌بار برای هر فصل شاهد رواج یافتن سبک خاصی از استایل بودیم. اما در دو دهه اخیر و با رواج آموزش استایلینگ با پدیده تازه‌ای رو به رو هستیم که اصطلاحا به آن فست فشن (fast fashion) یا مد سریع می‌گویند.
اما فست فشن یعنی چه؟ در واقع مد سریع یعنی تغییر سریع روند مد و روی کار آمدن مداوم مدل‌های جدید که ثروت زیادی را به جیب شرکت‌های بزرگ تولید لباسی مانند زارا (Zara) سراریز می‌کند. آموزش سبک شناسی در طراحی لباس باعث می‌شود که بینش کاملی نسبت به مسائل مختلف از جمله فست فشن پیدا کنید.
فست فشن چیست؟
در دنیای مد برندهایی وجود دارد که کالکشن محصولات خود را با الهام گرفتن از مد سطح اول دنیا انتخاب و در پایین‌ترین کیفیت ممکن تولید می‌کنند و یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های آنها پایین آوردن قیمت محصولاتشان است. در واقع اصطلاح فست فشن به معنی تغییر سریع مد از زمان طراحی، تولید و فروش (حدودا دو هفته) می‌باشد.
کیفیت پایین پوشاک مد سریع یکی از اصلی‌ترین دلایل خرید مداوم و تجمع آن است؛ همچنین عادت ما را نیز به خرید بیشتر می‌کند که این مسئله به نوبه خود پیامدهای جدی بر سلامتی ما، سیاره ما و زندگی کارگران تولید پوشاک دارد.
تاریخچه مد سریع
قبل از دهه ۱۸۰۰ میلادی، سرعت و روند حرکت دنیای مُد کند بود. شرکت‌ها و برندهای تولید لباس باید مواد و پارچه‌های تولید را خودشان تهیه می‌کردند. اما انقلاب صنعتی همه چیز را دگرگون کرد. با وجود ابزارهای تولید دیگر طراحی، دوخت و روانه بازار کردن لباس‌های گوناگون به سختی گذشته‌ها نبود.
در اواخر دهه ۹۰ میلادی و اوایل سال‌های ۲۰۰۰ و بعد از آن، فست فشن به رهبری شرکت‌هایی مانند زارا اوج گرفتند. شیوه کار شرکت‌های مذکور به این شکل بود که با الهام از لباس و استایل افراد مشهور و مانکن‌های خانه‌های مد دنیا، لباس‌هایی ارزان را سریع روانه بازار می‌کردند و در حجمی وسیع به دست خریداران می‌رساندند. این سیستم با به‌کارگیری نیروی کار ارزان و گاهی اوقات بدون حقوق، به‌سرعت پاسخ نیازهای بازار مد را می‌دهد.
ویژگی‌های فست فشن
فست فشن ویژگی‌های خاصی دارد که شامل موارد زیر است:
- تعداد محصولات این برندها بسیار متنوع است
- محصولات تولیدی این برندها در مدت زمان کوتاه در دسترس برای خرید قرار می‌گیرند.
- این برندها سراغ کارگران کشورهای توسعه نیافته می‌روند که دستمزد پایینی پرداخت کنند و در واقع از آنها سواستفاده می‌کنند.
- محصولات برای ترغیب مشتریان در تعداد اندک تولید می‌شود و افراد برای جا نماندن از مد دچار رقابت شدیدی در خرید می‌شود.
- این محصولات کیفیت خوبی ندارند و بعد از چند بار استفاده امکان پوشیدن مجدد آن وجود نخواهد داشت. شعار آنها این است: «بخر و اگر نخواستی، دور بنداز»
هدف از صنعت فست فشن فروش بسیار بالا و سود از طریق تبلیغات گسترده و فروشگاه‌های جذابشان است. فست فشن کمک می‌کند تا همراه با صنعت پوشاک از آخرین روندهای مد با حداقل هزینه پیروی کنید . بازار هدف این صنعت گروه سنی نوجوانان و جوانان می باشد، که اغلب اعتراف کردند که خریدهای خود را بیشتر از یک الی دو بار نپوشیده‌اند.
فواید fast fashion
خرید کردن یکی از ابزارهای بالا رفتن اعتماد به نفس و همچنین ایجاد حس و حال مثبت در وجود ما است . برندهای فست فشن نیز با دست گذاشتن بر همین نقطه محصولات خود را تبلیغات می‌کنند تا مردم را به سمت مصرف گرایی بیشتر سوق دهند. فست فشن باعث می‌شود ظاهر جدید، “خوش پوش” بودن یا داشتن یک کمد لباس بزرگ فقط مختص افراد ثروتمند و مشهور نباشد.
مد سریع برای فروشگاه‌ها و خرده فروشان نیز بسیار سود آور است؛ زیرا لباس را مقرون به صرفه تولید می‌کنند و فروش بیشتر را با سود کم به فروش با کیفیت ترجیح می‌دهند.
فست فشن و محیط زیست
فست فشن اغلب پوشاک را اهدا یا بازیافت نمی‌کند و به روش های مختلف در محیط زیست رها کرده و یا می‌سوزاند که آسیب بسیار جدی به محیط زیست وارد می‌شود. سرعت تولید پوشاک رابطه ی مستقیمی با تولید ضایعات نساجی دارد. تنها در استرالیا سالانه بیشتر از ۵۰۰ هزار تن لباس در محل دفع زباله به عمر خود پایان می‌دهند.
رها شدن لباس‌ها در محیط و تجزیه آنها ممکن است تا ۲۰۰ سال زمان نیاز داشته باشد، بنابراین محیط به مواد غیر طبیعی بیشتری آلوده می‌شود و تهدیدی جدی برای زندگی بشر می‌باشد.
از دیگر موارد زیست محیطی می‌توان به تاثیر مد سریع بر روی زندگی و طول عمر حیوانات اشاره کرد. اگر لباسی که مد می‌شود در آن از جنس چرم و یا خزهای طبیعی استفاده شده باشد، کاملا تاثیر مد سریع بر روی زندگی حیوانات احساس می‌شود.
فشار برای کاهش هزینه‌ها و استفاده از رنگ‌های نساجی ارزان، مواد خام ارزان مثل الیاف پلی استر بی‌کیفیت از دیگر عوامل تاثیرگذار منفی این صنعت بر روی محیط زیست است که می‌تواند به گرمایش بیشتر روی کره‌ی زمین و ریز فیبر‌هایی که هنگام شست و شو باعث افزایش پلاستیک سطح اقیانوس می‌شود اشاره کرد.
پوشاکی که از متریال باکیفیتی تولید نشده باشد، عمر زیادی نکرده و امکان بازیافت آن نیز فراهم نیست. دلیل آن هم این است که عمدتا، بیش از ۶۰ درصد از مواد اولیه آن از متریال مصنوعی ساخته شده است که باعث افزایش سرطان در میان مردم می‌شود.
برندهای فست فشن
مشهورترین برندهای دنیای Fast Fashion شامل موارد زیر است:
- Zara
- H&M
- Uniqlo
- Gap
- Mango
- Forever 21
- Topshop
- ASOS
- Esprit
- Primark
- Fashion Nova
- New Look
در میان همگی این برندها برند اسپانیایی زارا یکی از بزرگ‌ترین‌ها است که تولیداتش شامل مردانه، زنانه و بچگانه است.
راز موفقیت فست فشن زارا گردش مالی سریع است. بیش از نیمی از کارخانه‌های آن از نزدیک در دفتر مرکزی شرکت‌های آن در Coruna اسپانیا قرار دارند؛ از جمله در کشورهایی مانند پرتغال، ترکیه و مراکش.
به طور متوسط زارا در سال ۱۰ هزار آیتم مختلف تولید می‌کند؛ در حالی که میانگین این صنعت بین ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ آیتم است. در سال ۲۰۱۹ فروش خالص سالیانه Zara که شامل بخش پوشاک، اکسسوری و لوازم دکوری خانگی می‌شد ۱۹.۵ میلیارد یورو بود. از اواسط سال ۲۰۲۰ این مجموعه دارای ۲۱۳۸ فروشگاه در ۹۶ کشور بوده اما فروش آنلاین بسیار قوی هم دارد.
تفاوت مد پایدار با مد سریع
مد پایدار روشی است که فعالان آن کیفیت، ماندگاری، فرهنگ‌ها و … را در یک پروسه زمانی نسبتاً بلند در طراحی تولید و توزیع محصولات خود در نظر می‌گیرند و تا مدت‌ها محصولات به همان صورت و سبک تولید می‌شوند. درحالی که در مد سریع اعتقادی به صرف وقت و الگو گرفتن از فرهنگ ها و اصول‌ها و رعایت اخلاق در حوزه پوشاک وجود ندارد و عمر آن مد بسیار کوتاه بوده و خیلی زود مد دیگری جای آن مد را خواهد گرفت. به همین دلیل در فست فشن شما وقت این را ندارید که یک لباس را انتخاب کنید و برای خرید آن مدتی را صرف پس انداز کردن کنید و انتظار داشته باشید بعد از چند روز، همان لباس در همان مغازه باقی مانده باشد.
